Katedra Historii Literatury i Instytut Filologii Polskiej UG

zapraszają na

Międzynarodową Interdyscyplinarną Konferencję Naukową

Religijność Czesława Miłosza

Gdańsk, 23 -24 października 2014 r.

Po upływie dekady od śmierci autora Ziemi Ulro zapraszamy literaturoznawców i przedstawicieli pokrewnych dyscyplin naukowych do udziału w Międzynarodowej Interdyscyplinarnej Konferencji Naukowej Religijność Czesława Miłosza, która odbędzie się naWydziale Filologicznym Uniwersytetu Gdańskiego.

Zakładamy, że główny temat twórczości noblisty wart jest oświetleniaz rozmaitych względów: nie został dotąd omówiony syntetycznie, stanowi wyzwanie przez otwartość na darwinizm i idee gnostycko-manichejskie, zawiera projekt obrony wyobraźni religijnej w erze postępującego scjentyzmu i ekspansywnych ideologii.

Proponujemy refleksję na temat teologicznego wymiaru poezji i powieści Miłosza. Ponieważ poeta o religijności pisał również w esejach, artykułach i listach oraz mówił w wywiadach, oczekujemy na wystąpienia uwzględniające rozmaite formy jego wypowiedzi.

17 lutego w Warszawie miała miejsce debata programowa Komitetu Kryzysowego Humanistyki Polskiej.

Wzięli w niej udział:

prof. Małgorzata Kowalska (UwB),
prof. Andrzej Mencwel (IKP UW),
prof. Stanisław Michałowski (JM Rektor UMCS),
prof. Henryk Samsonowicz (IH PAN),
dr hab. Jan Sowa (UJ),
dr hab. Izabela Wagner (IS UW)
Aleksander Temkin (UW),

rozmowę poprowadziła: Agata Czarnacka

poniżej zamieszczamy sprawozdanie z tej debaty.

Dariusz Czaja,

Ze wstępu do książki będącej zbiorem esejów pod tytułem:

Inne przestrzenie, inne miejsca

    Książka jest interdyscyplinarnym zbiorem esejów mieszczących się w pojemnej formule: antropologia przestrzeni. Wspólnym dla autorów punktem wyjścia była, dobrze obecna w humanistycznym dyskursie, kategoria nie-miejsca (w rozumieniu Marca Augé). Autorzy prezentowanych tekstów poddają wspomnianą kategorię znaczącej redefinicji, znosząc jej negatywną aksjologicznie wykładnię. I tak nie-miejsca nie stanowią tu przestrzeni jedynie tranzytowych, wyzutych ze znaczeń, cechujących się słabą (entropijną) ontologią. W proponowanych w książce odczytaniach specyfiką nie-miejsc wydaje się ich osobliwość, doświadczalna inność wobec obszarów je otaczających, rodzaj epistemologicznej graniczności. Paradoksalnie to właśnie w „pustce” i „obcości” nie-miejsc ujawnia się bogactwo ukrytych, nieoczywistych sensów. Opisywane „inne przestrzenie” oraz „inne miejsca” stanowią zatem pojemną metaforę i wielowartościowy symbol; realny, wieloznaczny instrument poznania.

O książce Dariusza Czai - Znaki szczególne. Antropologia jako ćwiczenie duchowe

pisze Joanna Sarbiewska

ANTROPOLOGIA WEDŁUG DARIUSZA CZAI

    Projekt antropologii współczesności Dariusza Czai jest propozycją szczególną; zdecydowanie odchodzi od tradycyjnego paradygmatu badań etnograficznych, nastawionych na poznawanie kultur obcych – egzotycznych, dzikich, ludowych. Wymyka się również klasyfikacji współczesnej antropologii kultury, rozumianej jako badanie codzienności społeczeństw dzisiejszych w ich ponowoczesnym funkcjonowaniu w kulturze masowej. I wreszcie – co chyba najważniejsze – sytuuje się na antypodach modelu scjentystycznego, wywodzącego swą metodologię z dwóch naukowych dogmatów: empiryzmu nauk przyrodniczych, ufundowanego na pozytywistycznych procedurach weryfikowalności oraz wąsko rozumianej kategorii racjonalności.

Fragment recenzji ks. dra hab. Jarosława Jagiełły na temat książki
Aktualność Sorena Kierkegaarda w filozofii, teologii, literaturze – w 200. rocznicę urodzin.
(wydawca: Pomorskie Towarzystwo Filozoficzno-Teologiczne i Parafia Ewangielicko-Augsburska Gdańsk-Gdynia-Sopot, rok 2013, s.190)

Przygotowana do druku Monografia wieloautorska Aktualność Sorena Kierkegaarda w filozofii, teologii, literaturze – w 200. rocznicę urodzin zasługuje na szczególną uwagę przynajmniej z kilku powodów. Stanowi ona przede wszystkim poniekąd zwieńczenie polskich - niemal pięćdziesięcioletnich – intensywnych studiów nad dziełem filozoficznym, literackim i teologicznym z pewnością jednego z najwybitniejszych myślicieli Starego Kontynentu – Sorena Kierkegaarda (1813-1855). Można zarazem powiedzieć, że ta monografia przyjmuje postać trzeciej części „trylogii”, której powstanie w XXI wieku zapoczątkowały dwie ważne prace zbiorowe: Człowiek wobec rozpaczy w filozofii Sorena Kierkegaarda, Kraków 2004 oraz Aktualność Kierkegaarda. W 150 rocznicę śmierci myśliciela z Kopenhagi, Kęty 2006. Nie sposób także nie podkreślić, że ta „trzecia część trylogii” jest publikacją w wysokim stopniu nowatorską – w znacznej bowiem mierze inauguruje ona nowe kierunki refleksji nad pisarstwem filozoficzno-religijnym sławnego Duńczyka, na które wręcz nie można nie zwrócić uwagi podczas jej lektury. Należy równocześnie zauważyć, że Autorom książki udała się „rzecz” niełatwa: każdy z nich, z perspektywy własnych zainteresowań badawczych, zdołał przybliżyć czytelnikowi głębsze rozumienie sensu centralnej myśli Kierkegaarda – sensu egzystencji jako „bycia przed Bogiem”. Ta myśl jest zwornikiem wszystkich – zamieszczonych w książce – studiów, które niewątpliwie inspirują czytelnika do podjęcia wnikliwego badania spuścizny literackiej filozofa z Kopenhagi. Biorąc zaś pod uwagę znakomity warsztat naukowy Autorów opracowań a także okoliczność, że finalny akord tej publikacji stanowi pełna dotychczasowa Bibliografia Polska Sorena Kierkegaarda, należy stwierdzić, że recenzowana przeze mnie monografia jeszcze przez wiele lat będzie służyć znakomitą pomocą tym wszystkim, którzy dopiero zaczynają odkrywać sens spotkania z osobą i dziełem duńskiego myśliciela.

ŚWIĘTOŚĆ W DOBIE REWOLUCJI TECHNICZNEJ

Sprawozdanie z cyklu wykładów profesora Tomasa Sodeiki
tekst: Maciej Bogdalczyk

Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II oraz licznych uczestników wykładów zaszczycił swoją obecnością filozof prof. Tomas Sodeika z Uniwersytetu Wileńskiego.

Prof. Sodeika jest tłumaczem na język litewski dzieł m.in. Edmunda Husserla, Martina Heideggera, Hansa-Georga Gadamera oraz Martina Bubera, jest także autorem ponad 70 artykułów naukowych. Profesor Tomas Sodeika jest również członkiem Centrum Studiów i Badań nad Religią na Uniwersytecie Wileńskim. Należy również dodać, iż postać prof. Sodeiki związana jest z Krakowem poprzez myśl Romana Ingardena, z której prof. Sodeika obronił doktorat na temat ontologii fenomenologicznej krakowskiego filozofa.

Przez trzy kolejne popołudnia wileński profesor głosił wykłady w krakowskim klasztorze oo. Dominikanów przy ul. Stolarskiej 12. Pierwszy wykład – wtorkowy, zatytułowany "Świętość a uczucie" koncentrował się na przybliżeniu zagadnienia doświadczenia religijnego w ujęciu klasyków współczesnej filozofii religii, takich jak: Friedrich Schleiermacher, Immanuel Kant, Wilhem Dielthey, Edmund Husserl czy Rudolf Otto.
Wileński Profesor, opisując różnorodne próby uchwycenia istoty religijności, podkreślił wagę kantowskich warunków możliwości istnienia religii autentycznej. Dla zrozumienia fenomenu religii ważny jest też pogląd Schleiermachera. Według tego niemieckiego filozofa religia stanowi ogląd i uczucie zależności człowieka od wszechświata. Według nich człowiek kształtuje swoją egzystencję. Zależność ta jest świadoma siebie samej i tym samym uzdalnia człowieka do przekroczenia samego siebie poprzez uświadomienie swojej zależności, jednocześnie zachowując i umacniając religijną tożsamość człowieka. Z kolei w namyśle Edmunda Husserla nad religią, Tomas Sodeika za ważne w aspekcie filozoficznym, uznał określenie jej (tj. religii) jako dynamicznego i twórczego (poprzez samoodniesienie się) elementu konstytuującym człowieka.

Elżbieta Wolicka

Platońskie rozłogi pamięci

Klasykiem i mentorem wielowiekowej tradycji europejskiego „duszoznawstwa” wciąż pozostaje Platon. Platońska „psychognoza” stanowi paradygmat – choć wielokrotnie kwestionowany, to prawda, lecz  nie dający się wykreślić z dziedzictwa myśli filozoficznej, sięgającej poza dziedzinę tego, co zmysłowo dane, postrzegalne, empirycznie oczywiste. Nie zdołało go przezwyciężyć  równie odwieczne przywiązanie do eksploracji wyłącznie tego, co „faktyczne”, ani zdekonstruować nowożytne zafascynowanie tym, co „historyczne”. Mityczny obraz rozpędzonego, jak na wyścigach olimpijskich, uskrzydlonego rydwanu,  zaprzężonego w dwa narowiste konie i podążającego pod przewodem odważnego woźnicy do „nadniebnego miejsca” - z Fajdrosa - nadal urzeka poetyckim rozmachem i niezwykłą wnikliwością meta-fizycznej wyobraźni.